Een regeringscommissaris is een bijzondere functionaris die door de regering wordt aangesteld als tijdelijk boegbeeld of aanjager op een specifiek maatschappelijk vraagstuk. De regeringscommissaris opereert onder ministeriële verantwoordelijkheid, maar is geen onderdeel van de reguliere ambtelijke organisatie. De onderstaande handreiking is een aanvulling op de Aanwijzingen inzake de instelling van de functie van regeringscommissaris en biedt een vraag-en-antwoordoverzicht over de instelling, werving en bevoegdheden van regeringscommissarissen.
Het overzicht is opgedeeld in vijf thema's. De vragen en antwoorden worden periodiek bijgewerkt op basis van praktijkervaringen.
Wanneer wordt de functie ingesteld?
Een regeringscommissaris wordt aangesteld wanneer tijdelijk behoefte is aan een gezaghebbende functionaris met specifieke expertise. De rol staat los van lijn- en programmaorganisaties van een ministerie en kan onder andere adviseren, monitoren en interbestuurlijk overleg voeren.
Wat is het verschil met een directeur-generaal (DG)?
Een (programma-)DG valt hiërarchisch onder de secretaris-generaal (SG) en geeft leiding aan een organisatie-eenheid. Een regeringscommissaris heeft directe toegang tot de minister en voert geen managementtaken uit.
Wat is het verschil met een externe commissie?
Een externe commissie bestaat uit meerdere personen en opereert onafhankelijk van de minister. Een regeringscommissaris werkt onder ministeriële verantwoordelijkheid en kan door de minister worden aangestuurd.
Moet de minister van BZK instemmen met de instelling van een regeringscommissaris?
Nee, maar BZK kan wel geconsulteerd worden over de toepassing van het kader.
Welke wervingsprocedures gelden?
Er zijn twee gangbare routes:
- Rechtstreekse benadering van een kandidaat met bestuurlijk gezag en expertise.
- Openbare vacatureplaatsing, eventueel via een extern bureau.
Is de regeringscommissaris lid van de Topmanagementgroep (TMG)?
Nee, de functie is niet als zodanig aangewezen in de regeling.
Moet de regeringscommissaris ambtenaar zijn?
Ja, om onder de Ambtenarenwet 2017 en de ministeriële verantwoordelijkheid te vallen.
Welke contractvormen zijn mogelijk?
Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, waarbij de duur niet wettelijk beperkt is. Voor zelfstandigen (zzp'ers) is deze functie ongeschikt omdat er een gezagsrelatie vereist is.
Moet er een instellingsbesluit of benoemingsbesluit komen?
Nee, de functie wordt opgenomen in het organisatiebesluit van het ministerie. De benoeming gebeurt via een arbeidsovereenkomst met de minister.
Is instemming van de ministerraad nodig?
Nee, alleen de betrokken minister sluit de arbeidsovereenkomst.
Hoe wordt de functie beloond?
De functie is niet opgenomen in het Functiegebouw Rijk (FGR). De beloning wordt bepaald via FUWASYS of de gebruikelijke uitgangspunten van de organisatie.
Valt de functie onder de Wet normering topinkomens (WNT)?
Ja, maar alleen voor wat betreft de openbaarmaking van de bezoldiging. De salarislimiet geldt alleen voor topfunctionarissen, wat een regeringscommissaris doorgaans niet is.
Geldt de ministeriële verantwoordelijkheid voor de regeringscommissaris?
Ja, de functionaris werkt onder het gezag van de minister en wordt niet zelfstandig afgerekend door het parlement.
Kan de minister aanwijzingen geven?
Ja, de minister kan zowel inhoudelijke als procesmatige aanwijzingen geven.
Kan de SG de regeringscommissaris aansturen?
Alleen voor beheersmatige zaken, niet inhoudelijk.
Mag een regeringscommissaris zelfstandig advies uitbrengen aan het parlement?
Nee, alleen de minister bepaalt of adviezen of rapportages aan het parlement worden aangeboden.
Kan de regeringscommissaris zelfstandig stukken openbaar maken?
Ja, mits in lijn met de AVG en andere geldende regelgeving.
Mag een regeringscommissaris de minister ondersteunen in het parlement?
Ja, een minister kan zich laten bijstaan door een regeringscommissaris tijdens parlementaire debatten.
Hoe wordt het secretariaat van de regeringscommissaris georganiseerd?
Het secretariaat valt onder het ministerie, maar kan bemenst worden met medewerkers uit verschillende betrokken organisaties.
Kan het secretariaat extern worden belegd?
Ja, maar het secretariaat blijft onderdeel van het ministerie.
Moet de ondernemingsraad (OR) worden geraadpleegd?
Ja, bij wijziging van de organisatie om een secretariaat in te richten moet de OR advies geven.
Moet de functiebenaming 'regeringscommissaris' zijn?
Bij nieuwe functies wordt dit aanbevolen. Bij bestaande functies kan een herbenoeming een logisch moment zijn voor naamswijziging.
Moeten bestaande regeringscommissarissen direct aan de nieuwe aanwijzingen worden aangepast?
Nee, dit kan bij een logisch moment zoals een verlenging van de aanstelling.
Wie voert het functioneringsgesprek?
De minister.
Wie handelt Woo-verzoeken af?
De minister, tenzij de regeringscommissaris hier expliciet mandaat voor heeft gekregen.
Is een evaluatiebepaling gewenst?
Ja, vooral bij tijdelijke functies met een optie tot verlenging.